LINDA.NL: Podcast Wolf wil een 'feministische huiskamer' zijn

De lancering van Wolf is opgepikt door magazine LINDA.NL, dat er een stukje aan wijdde op de website. De eerste vraag die de journalist stelde, was: waarom moest Wolf er komen? Goede vraag.

Waarom ben ik een feministische podcast gestart waarin ik vrouwen een uur lang ondervraag over het wat betekent om vrouw te zijn? Mijn instinctieve reactie was weinig boeiend: omdat ik het leuk vind. Omdat ik me erover verbaas dat zoiets nog niet bestaat in Nederland. Omdat er eindeloos veel onderwerpen zijn waar ik met vrouwen over wil praten, en omdat ik geloof dat vrouwelijke en trouwens ook mannelijke luisteraars dat graag willen horen. Zoals seks, zoals onzekerheid, zoals die eeuwige drang om mooi te zijn, zoals de angst om alleen over de dijk te fietsen als het donker is, de stress om alle ballen in de lucht te houden, de ergernis om die man die maar niet in staat lijkt het vaatdoekje netjes uit te wringen, het zeurende gevoel dat er ergens nog een leven wacht dat beter past bij alles wat we willen, en kunnen.

Er zijn eindeloos veel onderwerpen waar ik met vrouwen over wil praten, zoals seks, mooi zijn, de angst om alleen over de dijk te fietsen, het zeurende gevoel dat er ergens nog een leven wacht dat beter past bij alles wat we willen, en kunnen

De waarheid is dat er niet heel erg lang en goed over heb nagedacht, over deze podcast. Net als over de bundel waar ze haar naam aan ontleent, is het gewoon een idee dat in mijn achterhoofd zeurde. Op een gegeven moment, nadat ik weer een rondje had hardgelopen met de Franse podcast La Poudre in mijn oortjes, heb ik gewoon wat mensen gemaild. Mensen van podcastbureau's. Of liever van één, en die hapten meteen toe. Koos en Frank, de twee mannen van Microphone Media in Amsterdam zagen wel wat in mijn idee om 'ook zoiets te maken als La Poudre': een podcast waarin ik elke twee weken een uur lang een vrouw interview over vrouw zijn. Ze stelden goede vragen ook, waardoor mijn vage idee meer vorm kreeg. Een naam, een intro en een logo en ineens zat ik met Caro Derkx in de studio tegenover Artis voor de eerste opname van Wolf, de podcast.

Denk ik er wat langer over na, dan heb ik natuurlijk een beter antwoord op de vraag waarom Wolf nodig is. Want zoals de meeste ideeën die in achterhoofden zeuren, is het een goed idee. Het feminisme is na ruim een eeuw nog altijd relevant. In ons land niet meer zozeer vanwege wetten en regelgeving die maakt dat vrouwen op papier ongelijk zijn aan mannen – dankzij eerdere feministische golven is in 1991 de laatste ongelijk makende wet veranderd die stipuleerde dat verkrachting binnen een huwelijk geen verkrachting heette (vanuit de hallucinante moraal: een vrouw dient haar echtgenoot seks te verschaffen wanneer hij daar behoefte aan had). Dit is nog niet zo gek lang geleden, wat wellicht mede verklaart waarom we nu nog altijd te kampen hebben met een maatschappelijke ongelijkheid. Die ongelijkheid is de reden waarom we die vierde feministische golf van nu zo hard nodig hebben.

Maatschappelijke normen

De maatschappelijke genderongelijkheid vertaalt zich op diverse gebieden. Zo zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in de top van bedrijven en politiek. Vrouwen verdienen in Nederland gemiddeld ruim 13 procent minder dan mannen, na correctie van functie en sectoren is dit percentage nog altijd 4 procent bij de overheid en 7 procent bij bedrijven. Ongeveer de helft van alle vrouwen in ons land is, ook wanneer zij werken, financieel afhankelijk – wat niet gek is als je bedenkt dat de zorgtaken nog altijd grotendeels voor verantwoordelijkheid van vrouwen komen. Vrouwen lopen grotere gezondheidsrisico's dan mannen omdat de gezondheidszorg is gebaseerd op het mannenlichaam, en daardoor specifieke eigenschappen van het vrouwenlichaam over het hoofd ziet. Bijna de helft van de jongvolwassen vrouwen heeft ooit te maken gehad met enige vorm van seksueel geweld. Naar schatting 14 procent van de meisjes maakt vóór hun 18de verjaardag een vorm van ernstig seksueel geweld mee. Vrouwen komen significant minder klaar dan hun mannelijke bedpartners, onder andere omdat ze worden opgevoed met weinig kennis over hun lichaam en simpelweg niet wéten hoe het werkt, en daarnaast wel precies leren hoe ze die man moeten laten klaarkomen en zo worden grootgebracht met de gedachte dat seks draait om zíjn orgasme.

De huidige vormen van ongelijkheid hebben één ding gemeen: ze hangen samen met maatschappelijke normen, en die zullen we niet beslechten met wetten en regelgeving

Deze vormen van ongelijkheid hebben één ding gemeen: ze hangen samen met maatschappelijke normen. De idee dat vrouwen betere moeders zijn dan mannen vaders zijn, en dat de verantwoordelijkheid voor kinderen daarom primair bij hen ligt. De idee dat vrouwen minder goede leiders zijn omdat ze emotioneel zijn, gevoelig en niet goed in onderhandelen. De aanname dat mannen jagers zijn en vrouwen prooi, dat mannen een libido hebben dat gestild moet worden en vrouwen moeilijk kunnen klaarkomen. De norm dat vrouwen mooi moeten zijn en lief, en dat mannen moeten presteren en onafhankelijk moeten zijn en ongevoelig.

Deze normen zullen we niet beslechten met wetten en regelgeving. Juist omdat ze maatschappelijk zijn en diep verankerd zijn in onze opvoeding, onze systemen en onze cultuur, hebben we een publiek debat nodig. Een debat dat ons allereerst bewust maakt van deze patronen en hun onderlinge samenhang, en hoe geslachtsgebonden onze samenleving eigenlijk is – niet alleen voor vrouwen, ook voor mannen. Alleen dan kunnen we ruimte maken voor nieuwe normen, die maken dat iedereen ongeacht sekse kan worden wie hij of zij is.

The personal is political

Die normen zullen misschien revolutionair genoemd worden in de geschiedenisboekjes van over vijftig jaar, net zoals de jaren zestig worden geroemd om de seksuele revolutie die ze teweegbrachten. Maar onze seksuele normen veranderden niet zozeer doordat Dolle Mina's op de barricaden gingen, ze vloeiden eerder voort uit een opeenstapeling van trends en ontwikkelingen die al in de Tweede Wereldoorlog in gang werden gezet en die resulteerden in ander gedrag en daardoor uiteindelijk voor andere opvattingen over sekse en gender.

Een stuwende factor in deze ontwikkelingen waren de zogenoemde 'consciousness-raising groups': vrouwen van alle kleuren en achtergronden kwamen bijeen op universiteitscampussen, in cafés en in huiskamers om te praten over hun ervaringen als vrouw. Boeken als The Feminine Mystique van Betty Friedan en The Hite Report van Shere Hite gingen hier van hand tot hand en droegen samen met de uitgewisselde verhalen bij tot een besef bij de vrouwen dat ze niet de enigen waren die leden onder een verstikkend gebrek aan vrijheid en voldoening in hun (seks)levens. The personal is political – deze feministische slogan vindt zijn wortels in al die huiskamers waar vrouwen bij elkaar troost vonden, maar ook de strijdlust en moed om in opstand te komen tegen het patriarchaat.

In gesprek met de journalist van LINDA. besefte ik dat ik met Wolf hetzelfde hoop te bereiken als die praatgroepen destijds teweegbrachten. Zoals we in onze huiskamers vrij voelen en veilig, hoop ik een ruimte te bieden waar vrouwen vrijuit kunnen praten over wat het betekent om nu vrouw te zijn, met alle positieve en negatieve aspecten die daarbij komen kijken, en vooral alle factoren die maken dat vrouwen nog altijd minder vrij zijn te worden wie ze zijn dan mannen – of minstens. Mijn hoop en rotsvaste overtuiging is dat niet alleen mijn gasten zich hierdoor nog beter zullen realiseren dat er nog een wereld aan vrijheid ligt te veroveren, maar vooral ook de luisteraars – alle vrouwen en hopelijk ook mannen die dan niet alleen beseffen dat de maatschappij een grote invloed uitoefent op onze ontwikkeling en identiteit, maar ook dat wij die maatschappij zíjn.

Als we die willen veranderen, dan zullen we dat zelf moeten doen. Net als in de jaren zestig vereist dat niet (alleen) dat we die barricaden opklimmen, maar vooral dat we de tijd nemen, om na te denken, om open en eerlijke gesprekken te voeren met elkaar en met onszelf. En dat we zo de moed en strijdlust vinden om de wereld revolutionair te veranderen.